Tiết Thanh Minh

“Ngày xuân con én đưa thoi

Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi

Cỏ non xanh rợn chân trời

Cành lê trắng điểm một vài bông hoa

Thanh minh trong tiết tháng ba

Lễ là tảo mộ hội là đạp thanh”

(Trích Truyện Kiều – Nguyễn Du)

Tiết Thanh minh là một tiết khí quan trọng trong năm. Tiết Thanh minh được nhà thơ Nguyễn Du miêu tả cảnh sắc thật đẹp đẽ. Nó được coi là thời điểm đẹp nhất của mùa xuân. Trong thời điểm này, nhiều sự thay đổi diễn ra, chuẩn bị bước sang một mùa cuối. Tại thời điểm tháng ba cuối mùa xuân này, các hiện tượng trong tự nhiên tác động không nhỏ đến cuộc sống của con người, và nó cũng tạo nên những cơ sở để người nghiên cứu dự đoán học có thêm những điều tinh tế, nhậy bén. Vậy tiết Thanh Minh là gì, ý nghĩa của tiết Thanh Minh như thế nào thì mời quý độc giả xem chi tiết cùng với tuvikhoahoc.vn.

1. Tìm hiểu khái niệm Tiết Thanh Minh là gì?

Theo nghĩa Hán văn thì “thanh” nghĩa là trong, một số từ ghép của từ này như thanh cao (chỉ tâm hồn, phẩm hạnh cao thượng, tinh khiết), thanh thủy (nước trong)... “minh” nghĩa là sáng, chẳng hạn như minh bạch (rõ ràng), quang minh (sáng sủa rực rỡ)... Hiểu một cách đầy đủ thì tiết Thanh minh là thời điểm bầu trời trong sáng, xanh ngắt, cao vời vợi và quang đãng.

2. Tiết Thanh Minh bắt đầu từ ngày nào?

Tiết Thanh minh được bắt đầu từ ngày 04 hoặc 05. 04 và kết thúc vào ngày 20. 04.

3. Vài nét về đặc điểm và ý nghĩa của tiết Thanh Minh trong 24 tiết khí

Tại thời điểm Tiết Thanh Minh diễn ra thì gió mùa Đông bắc suy yếu hoàn toàn không còn những giọt mưa xuân ẩm thấp như những giai đoạn khác. Nhiệt độ tăng lên nhanh, ánh sáng chiếu mạnh mẽ hơn. Bầu trời trở nên quang đãng, xanh trong, thoáng đãng, tầm nhìn không bị hạn chế. Cảm giác khô ráo, sạch sẽ và ấm áp rất tốt cho sức khỏe. Vào một vài ngày đầu hoặc giữa tháng ba do tính chất hoàn lưu khí quyển nên gió mùa Đông bắc từ cao áp Xibia thổi tới mang theo cảm giác lạnh và khô. Các nhà đẩu số thời xưa cho rằng trong lúc dương khí thịnh vượng thì âm khí phát sinh tiềm ẩn nên có những biểu hiện như vậy. Trong thực tế, ảnh hưởng của hoàn lưu khí quyển khiến khối khí lục địa hoạt động trở lại trong vài ngày gây nên tình trạng khô, lạnh, dân gian ta quen gọi là rét nàng Bân.

Khi thời tiết có sự thay đổi như vậy thì cuộc sống của các loài sinh vật cũng diễn ra những hoạt động mạnh mẽ hơn. Một số loài động vật trú đông bắt đầu xuất hiện. Thời kỳ các tiết khí trước các loài côn trùng, sâu bọ và chim thì thời điểm này các loài bò sát, lưỡng cư như rắn, ếch nhái trở mình sau một giấc ngủ đông dài. Nhịp sinh học theo chu kỳ từ rất lâu đời rồi. Khi đến tiết Thanh minh thì chúng tin chắc rằng nhiệt độ sẽ liên tục tăng lên, nguồn thức ăn rất dồi dào nên chúng hoạt động, tìm kiếm thức ăn, chuẩn bị việc ghép đôi và sinh sản trong thời gian về sau. Nhiều cụ già có kinh nghiệm truyền lại những kiến thức này như vậy. Khi ếch nhái hoạt động thì đây cũng chính là nguồn thức ăn cho các loài bò sát, rắn. Đi lại tại những bãi cỏ, bờ sông, bụi rậm ta có thể bắt gặp rắn nằm phơi nắng, có thể lột da, để lại những cái xác khô ở đó. Tính từ thời điểm này trở đi việc đi lại phải hết sức cẩn thận, lưu ý và ưu tiên các giải pháp an toàn, vì ở những bụi rậm, lùm cây, rất có thể có những loài rắn độc ẩn nấp trong đó

Đối với cuộc sống của con người thì sau tiết Tiết Thanh Minh, cuộc giao tranh giữa hai khối khí lục địa và đại dương đã đến hồi kết thúc. Trong một vài ngày rét nàng Bân do hoạt động trở lại của gió mùa Đông bắc vì tính chất hoàn lưu khí quyển thì nhiệt độ thay đổi thất thường, nguy cơ mắc một số bệnh về hô hấp khá cao. Sau thời điểm đầu tháng ba, khối khí đại dương chiếm ưu thế hoàn toàn thì sức khỏe con người được cải thiện một các rõ rệt. Cụ thể là những người mắc bệnh về hô hấp, khớp xương, những người già, trẻ nhỏ cảm thấy dễ chịu hơn hẳn

Thời điểm tiết Thanh minh các hoạt động kinh tế của con người vẫn được tăng cường và đẩy mạnh. Khi sức khỏe được cải thiện, tinh thần vui vẻ phấn chấn thì họ làm việc hiệu quả hơn. Tuy nhiên, những hoạt động nông nghiệp, lâm nghiệp... người ta đối mặt với một mối đe dọa đó là sự xuất hiện của một số loài rắn độc. Người xưa có câu: “Đả thảo, kinh sà” nghĩa là khua động đám cỏ, rắn sẽ sợ hãi. Vì những lùm cây, bụi rậm không còn an toàn như trước nữa, nên thao tác quan trọng khi đi vào những nơi như vậy là cố tình tạo ra những tiếng động mạnh, dùng que, gậy khua động các đám cỏ để những con rắn trú ẩn ở đó bỏ đi nơi khác theo tập tính của chúng. Trong thời gian này, việc làm cỏ bảo vệ mùa màng được diễn ra thường xuyên, mạnh mẽ hơn. Nhiều người bón phân để kích thích cây trồng tăng trưởng. Đối với những loại cây ăn quả nhiều người sẽ dùng các biện pháp bảo vệ trước côn trùng, sâu bệnh sau khi ra hoa, nhiều loại cây thụ phấn và bắt đầu có quả nhỏ

Trong tiết Thanh minh có các hoạt động lễ hội cổ truyền đó là lễ Tảo mộ và hội đạp thanh:

-         Lễ Tảo mộ: Con cháu tới mộ phần của ông bà tổ tiên dọn dẹp cây cỏ sạch sẽ, tu sửa, đắp lại một phần, hay những ngôi mộ xây thì sửa sang, sơn lại, lau rửa sạch sẽ và thắp hương, lễ bái để tỏ lòng nhớ tới công ơn của tiền nhân khi trước. Người Hán, một số dân tộc thiểu số như dân tộc Dao, hay cả người Việt đều hết sức coi trọng lễ này. Nhiều bậc nguyên thủ cũng tạm nghỉ công việc để tham gia lễ này cùng với họ hàng.

-         Hội đạp thanh là gì: Thanh nghĩa là màu xanh. Người ta đi chơi, vãn cảnh, du xuân, dẫm lên cỏ (màu xanh, cỏ non) để mong nhận được may mắn, hơi xuân, sức khỏe, nhiệt huyết, sự trỗi dậy, vươn cao, khí tốt... (Hội này giờ đây ít người tham dự, vì cuộc sống trong thời đại công nghiệp rất nhiều người bận rộn. Người ta thường đi du xuân, thăm hỏi bạn bè từ tết Nguyên đán rồi. Sau tết Nguyên đán người ta bắt tay vào công việc của mình. Thậm chí, ngày xưa có hội đạp thanh, giờ đây mà dẫm lên cỏ ở một số đô thị lớn luôn bị nhìn với những ánh mắt lạ, do đó là hành động thiếu văn hóa, không có ý thức bảo vệ môi trường. Nên vì thế phong tục này giờ chỉ còn lưu truyền ở một số nơi mà thôi).

4. Vài nét về ý nghĩa của tiết Thanh Minh dưới góc độ lý số tử vi

Đứng về góc độ lý số và dự đoán học thì thời kỳ này luôn được nhiều người quan tâm kỹ lưỡng vì những nguyên nhân sau

• Thứ nhất: Tiết Thanh Minh diễn ra sự giao tranh giữa hai khối khí khiến thời tiết diễn biến khá phực tạp, khi nóng, khi lạnh, khi thuộc âm, khi thuộc dương. Vì tính chất phức tạp như vậy nên sức khỏe và vận khí con người thường có thay đổi biến động mạnh

• Thứ hai: Mộc khí cực thịnh và Hỏa khí ngày càng lớn mạnh, biểu hiện ở thời gian chiếu sáng và nhiệt độ môi trường ngày càng nóng lên. Do chuyển động biểu kiến của Mặt trời đang tiến dần lên nửa cầu Bắc. Tính chất tích lũy nhiệt độ, cân bằng nhiệt độ với môi trường đã đầy đủ, các trạng thái bốc hơi nước, quang hợp của cây xanh diễn ra mạnh mẽ hơn nên về lý khí thường có sự chuyển hướng từ Mộc vượng chuyển suy, Hỏa yếu dần thịnh

• Thứ ba: Khi có mặt của các loài bò sát, lưỡng cư, các hoạt động trong sinh giới thêm nhiều biến động phong phú, phức tạp hơn. Đây là bước đánh dấu sự đầy đủ, cường thịnh và bắt đầu quá trình sinh sôi, nảy nở, biến hóa vô thường

• Thứ tư: Trong tiết Thanh minh bắt đầu bước vào tháng 3, tháng này theo kinh Dịch chính là quẻ Trạch Thiên Quải, một hào âm trên cùng và năm hào dương ở phía dưới. Âm khí bị tiêu tan bóc mòn gần hết, khí dương gần tới cực thịnh. Sau tiết Thanh Minh này đánh dấu nhiệt độ không còn lạnh giá như trước và chuẩn bị thời kỳ nóng bức sắp tới. Hơn nữa, quẻ Quải báo hiệu sự quyết liệt, sau thời điểm này thì quá trình sinh trưởng, phát triển của muôn loài mạnh mẽ với tốc độ cao hơn.

Tiết Thanh minh là một tiết khí quan trọng đánh dấu sự chiến thắng của dương khí, đưa vạn vật bước sang một thời kỳ vô cùng quan trọng vì thế nên ta cần nắm rõ đặc điểm, tính chất của nó