Tiết Cốc Vũ

Những quốc gia thuộc nền văn minh cổ đại phương Đông phần lớn hoạt động kinh tế lấy nông nghiệp làm chủ yếu. Có câu: “Dĩ nông vi bản” nghĩa là lấy nghề nông làm gốc. Làm nông nghiệp thì họ luôn mong muốn ít có thiên tai, hạn hán, lụt bão, mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt. Hệ thống 24 tiết khí được xây dựng trên cơ sở nền tảng của các hoạt động nông nghiệp. Sau tiết Thanh minh là đến tiết Cốc vũ. Vậy ý nghĩa của tiết khí Cốc Vũ là gì hay thời gian diễn ra tiết Cốc Vũ là ngày bao nhiêu thì tại đây tuvikhoahoc.vn xin được bàn luận chi tiết ngay tại đây.

1. Khái niệm tiết Cốc Vũ có nghĩa là gì?

Cốc vũ là gì? Theo nghĩa Hán văn thì “cốc” nghĩa là những hạt ngũ cốc nói chung, “vũ” nghĩa là mưa. Cốc vũ hiểu một cách đầy đủ là mưa rào, mưa nặng hạt như những hạt ngũ cốc (khác với mưa xuân của tiết Vũ thủy như những hạt bụi hoặc hạt bột đã được rây li ti), Cốc vũ còn được hiểu là những trận mưa rào rất tốt cho mùa màng, ngô lúa, ngũ cốc, hoa màu... Như vậy, tiết Cốc vũ chính là mưa rào.

2. Tiết Cốc Vũ bắt đầu từ ngày nào?

Theo lịch tiết khí thì Tiết Cốc vũ được bắt đầu từ ngày 20 hoặc 21. 04 kết thúc vào ngày 05. 05 dương lịch. Trong thời điểm này thì Mặt trời ở vị trí xích kinh 30 độ. Từ sau tiết Cốc vũ, cảnh sắc trong tự nhiên, đời sống các loài sinh vật, hoạt động của con người, âm dương, ngũ hành, lý khí có nhiều sự thay đổi biến động.

2. Vài nét về đặc điểm và ý nghĩa của tiết Cốc Vũ

Tiết Cốc Vũ đến bằng những cơn mưa rào cuối mùa xuân, đầu mùa hạ do khối không khí hải dương mang theo hơi nước từ các đại dương thổi vào đất liền, khi chúng gặp địa hình chắn gió hay mật độ hơi nước rất cao sẽ ngưng tụ tạo thành giọt nước và gây mưa. Những cơn mưa rào này đem lại một nguồn nước đáng kể cho muôn loài, nhất là cây cối. Trong cơn mưa thường có kèm theo sấm chớp, sự phóng điện tích giữa hai đám mây mang điện tích khác nhau sẽ tạo ra tia hồ quang và tiếng nổ vang trời. Những tia hồ quang này là nhân tố gây nên phản ứng hóa học giữa hai chất khí đó là Ni tơ và Oxy hai khí này phản ứng hóa học tạo thành một chất khí có hợp chất Ni tơ được hòa tan bởi nước mưa nên tạo thành axit nitoric có công thức hóa học là HNO3 loại axit này cùng với lượng nước mưa rơi xuống mặt đất và phản ứng với các muối, bazo trong đất và tạo ra muối có gốc Nito, loại muối của hợp chất nito này rất tốt cho sự sinh trưởng và phát triển cây trồng (các nhà sinh học, nông học gọi đó là một loại phân đạm), cây cối gặp lượng nước và hợp chất cần thiết này sẽ phát triển ngày càng mạnh mẽ hơn. Đối với một số loại trái cây ngắn ngày không theo mùa vụ khi gặp loại axit này sẽ rút bớt lượng nước trong trái cây, cùng với nhiệt độ, tinh bột chuyển hóa thành đường nhanh hơn, trái cây sẽ được kích thích nhanh chín, điều này dễ quan sát thấy khi sau những trận mưa thì trái cây chín rất nhanh. Ca dao có câu:

Lúa chiêm lấp ló đầu bờ

Hễ nghe tiếng sấm phất cờ mà lên

Đối với những loài thực vật là như vậy còn đối với những loài động vật có sự hoạt động mạnh mẽ. Thời điểm sau tiết Cốc vũ, các loài chim sau khi cặp đôi thường làm tổ, đẻ trứng, chuẩn bị một mùa sinh sản mới. Những cơn mưa cuối mùa xuân, đầu mùa hạ thường có những tiếng ếch nhái kêu rất nhiều, nhất là vào ban đêm, sáng ra ta có thể thấy ở những vũng nước, ao hồ có những hạt đen li ti thành từng mảng nổi trên bề mặt nước. Tiếng kêu đó chính là tiếng gọi bạn tình của những loài lưỡng cư, ếch nhái, và sau tiết Cốc vũ chính là thời điểm các loài này sinh sản mạnh nhất trong năm.

Tại thời điểm tiết Cốc Vũ bắt đầu cũng chính là lúc là nhiều loài cây đã trổ hoa, ong đi hút nhụy, giúp cây thụ phấn và bắt đầu tạo thành những loại mật ong ngon ngọt. Sau thời điểm tiết Cốc Vũ này cuộc sống của con người bận rộn hơn nhiều, đối với nông dân thì công việc chủ yếu là làm cỏ, chăm bón, thúc đẩy sự phát triển của các loại cây trồng. Thường thì gần tới thời kỳ thu hoạch người ta chú ý chăm sóc cây cối kỹ lưỡng hơn để thu được thành quả tốt nhất.

Nhiệt độ trong những ngày tiết Cốc Vũ thì ngày càng tăng lên, ánh sáng cũng mạnh mẽ, gay gắt hơn, cùng với những cơn mưa đầu hạ cảm giác oi bức, ngột ngạt và độ ẩm cao, ánh nắng gay gắt, một số người không kịp thời thích nghi có thể bị cảm, nhiễm phải nắng, gió, nước. Thời gian này bắt đầu cũng như những ngày tiết Cốc Vũ đến thì có hiện tượng ngày dài, đêm ngắn, tuy mức độ không quá lớn nhưng con người luôn thấy được sự khẩn trương, vội vã trong công việc và nhịp độ sống. Nửa cầu Bắc ngả nhiều hơn về phía Mặt trời, sau tiết khí này nhiệt độ sẽ còn tăng hơn và không khí còn oi bức, ngột ngạt hơn nữa. Chính vì những nguyên nhân trên tiết Cốc Vũ sẽ có những đặc điểm về âm dương, ngũ hành, lý khí riêng biệt, những người nghiên cứu dự đoán học cần phải lưu ý.

Về mặt ngũ hành ta sẽ thấy được tháng 3 âm lịch là tháng Thìn, Thìn được coi là nơi Thủy khí nhập kho nên vì thế uy lực của nó yếu ớt. Mộc khí sau khi phát triển đến giai đoạn cực thịnh thì dần dần suy nhược nhường chỗ cho Hỏa khí, theo quy luật của tạo hóa cực thịnh tất suy. Hỏa khí cường thịnh nên biểu hiện của nó là nhiệt độ, ánh sáng tăng lên không ngừng.

Trong số 12 tháng trong năm thì mỗi hành chiếm hai tháng, riêng hành Thổ chiếm 4 tháng trong năm. Tháng Giêng, Tháng 2 thuộc hành Mộc. Tháng 4, tháng 5 thuộc hành Hỏa. Tháng 7, tháng 8 thuộc hành Kim. Tháng 10, tháng 11 thuộc hành Thủy. Còn lại bốn tháng 3, 6, 9, 12 là các tháng thuộc hành Thổ, chính là thời gian chuyển tiếp giữa các mùa và các hành. Như vậy, những tháng thuộc hành Thổ có thời tiết tương đối ổn định, tiết Cốc vũ nằm giữa tháng 3 âm lịch là thời kỳ chuyển tiếp giữa Mộc khí sang Hỏa khí mùa hạ.

Đối với đặc điểm về ngũ hành như vậy nên yếu tố giờ sinh, ngày sinh, tháng sinh thường sẽ có ảnh hưởng mạnh mẽ đến tính cách và số mệnh của con người, việc nghiên cứu phải được cân nhắc kỹ lưỡng trên cơ sở sách vở kết hợp với các hiện tượng thời tiết, nhịp sinh học ngoài tự nhiên.

Thời điểm tiết Cốc vũ là thời kỳ nhiều loài sinh vật bước vào mùa sinh sản, cuộc sống của muôn loài biến động muôn màu, muôn vẻ, phức tạp không ngừng. Vì vậy việc dự đoán cũng cần căn cứ trên đặc điểm những tính chất phong phú, đa dạng, phức tạp và nhiều màu sắc này.

Vì thời điểm này nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng rất mạnh, biến hóa phức tạp vì thế nên việc điều dưỡng sức khỏe, căn cứ theo các đặc điểm âm dương, ngũ hành, thời tiết để tránh tình trạng bất lợi cho sức khỏe, đau ốm, nhiễm bệnh, trúng gió, bị cảm. Theo lời khuyên của những người giỏi về y học, dinh dưỡng thì nên tạo ra sự thoáng mát trong không gian sinh hoạt, uống nhiều nước hơn, hạn chế những thực phẩm nhiều dầu mỡ, hay quá mặn... dùng thêm những đồ uống tính mát có thể giải khát, thanh nhiệt...

Trên cơ sở phân tích về tiết khí này, ta sẽ thấy được đặc điểm của thời tiết, sinh học, cuộc sống, lý khí, ngũ hành về tiết Cốc vũ, từ đó có thể chăm sóc tốt cho bản thân, thích ứng kịp thời với sự thay đổi của môi trường, làm việc đạt hiệu quả cao hơn.

Quý bạn có muốn xem nguồn gốc của tiết khí Cốc Vũ này không? Hay những ngày tiết khí khác trong mùa hạ sẽ được chúng tôi bàn giải tại đây, mời quý bạn tham khảo:

⇒ Nguồn gốc, cách tính và tổng hợp 24 Tiết Khí trong một năm